Είδαμε την παράσταση ‘New Order’ στο Θέατρο Εν Αθήναις
Ο γεννηθείς στη Βαρκελώνη, συγγραφέας Sergi Pompermayer, με σπουδές στην κτηνιατρική σχολή, αλλά και σε σχολή υποκριτικής, εν μέσω της πρόσφατης οικονομικής κρίσης στην Ισπανία, γράφει το «New Order» (2014), ανιχνεύοντας, μέσω της μυθοπλασίας, τα όρια στα οποία μπορεί να φτάσει κάποιος εξαιτίας των συνεπειών της οικονομικής κρίσης, της ανεμπόδιστης φτωχοποίησης, των πλειστηριασμών και της κοινωνικής αδικίας.
∞
«Όμως για να κερδίσεις, πρέπει να χρησιμοποιήσεις τα ίδια με αυτούς όπλα».
Σε ένα παλιό εγκαταλελειμμένο νοσοκομείο, στο υπόγειο, εκεί όπου υπήρχαν τα συρτάρια των νεκροτομείων, δύο άνδρες και μια γυναίκα, κουβαλούν και πετούν στο πάτωμα μια ημιαναίσθητη, καλοντυμένη γυναίκα.
Είναι τρεις απελπισμένοι άνθρωποι, απομεινάρια της οικονομικής κρίσης, οι οποίοι έχουν απαγάγει την πρώην υπουργό εργασίας και νυν πρόεδρο της τράπεζας, που φέρει τον (περιπαικτικό) τίτλο Safe Bank, η οποία ευθύνεται για απολύσεις, για τις περισσότερες κατασχέσεις λογαριασμών και για τους περισσότερους πλειστηριασμούς πρώτων κατοικιών.
Η απαχθείσα συνέρχεται από την προσωρινή νάρκωση κι αντικρύζει μια αρκουδίτσα, έναν Jason Hockey και έναν τρομακτικό αιματοβαμμένο κλόουν. Πανικόβλητη, όταν αντιλαμβάνεται την κατάστασή της, προσπαθεί να μάθει τα αιτήματά τους.
Όμως, οι απαγωγείς της δεν επιθυμούν λύτρα.
Το μόνο που επιθυμούν είναι, την επόμενη το πρωί, η κρατούμενη τους, στη συνέλευση των μετόχων της τράπεζας να ανακοινώσει ότι σταματούν άμεσα οι κατασχέσεις, οι εξώσεις κι επιστρέφονται τα χρήματα στους εξαπατημένους συνταξιούχους. Αλλιώς, η 14χρονη κόρη της δεν θα προλάβει να ενηλικιωθεί.
Οι χωρίς ονόματα οργισμένα απελπισμένοι, ο Νο1, Νο2 και Νο3 βρίσκονται σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Νο4, ο οποίος περιμένει οδηγίες τους, αναλόγως με το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση.
Ο χρόνος κυλάει… Οι προσπάθειες διαπραγμάτευσης ή συμφωνίας, άκαρπες. Ακόμη και όταν μια προσπάθεια για «λάδωμα» φέρνει αναταραχή στην ομάδα.
Ο χρόνος κυλάει…
∞
Το «New Order», του Sergi Pompermayer, μεταφράζεται από τη Μαρία Χατζηεμμανουήλ, που διατηρεί τα χαρακτηριστικά στοιχεία του κειμένου και σκηνοθετείται με έντονο ρυθμό από τον Δημήτρη Καρατζιά, ο οποίος καταφέρνει και δημιουργεί όλη την δυστοπική ατμόσφαιρα του υπογείου, αλλά και της πολύπλοκης ψυχολογίας των πρωταγωνιστών του, κάνοντας τον θεατή να γίνει μέρος της ακραίας αυτής ιστορίας.
Ο Μάνος Αντωνιάδης γράφει την υποβλητική πρωτότυπη μουσική της παράστασης και επιμελείται των ήχων, όπου η «βίαιη» μουσική και οι ήχοι σαν γρήγορη ανάσα, λειτουργούν ως υποβλητικό χαλί, καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης. Όπως και οι ήχοι της διαρκούς βροχής.
Τα σκηνικά του Μιχάλη Παπαδόπουλου, τα κοστούμια της Αλεξάνδρας Σιάφκου και του Αριστοτέλη Καρανάνου, οι εξαιρετικοί φωτισμοί του Βαγγέλη Μούντριχα και η επιμέλεια κίνησης (υψηλών απαιτήσεων) της Ναταλία Βαγενά, συνηγορούν στο άρτιο αποτέλεσμα.
Η Ράνια Σχίζα, η Νο1, με τη μάσκα αρκουδάκι, ενσαρκώνει την οργισμένη και γεμάτη απόγνωση απαγωγέα, με μια δυναμική και απόλυτα πειστική προσέγγιση. Στον συγκινητικό της μονόλογο, θέλει πίσω την χαμένη της αξιοπρέπεια, αλλά και απαιτεί κοινωνική δικαιοσύνη.
Ο Ιωσήφ Πολυζωίδης, ο Νο2 απαγωγέας, με τη μάσκα του Jason Hockey, ερμηνεύει, με ευαισθησία, έναν ιδεολόγο φωτογράφο, που, ενώ έχει φωτογραφίσει απεχθή γεγονότα στην Αφρική, ποτέ δεν επενέβη.
Ο Φώτης Λαζάρου, ο Νο3, με τη μάσκα του τρομακτικού κλόουν, ξεδιπλώνει τον κωμικό του χαρακτήρα, ενώ με άνεση μεταλλάσσεται από γκαφατζής σε οργισμένο και απελπισμένο.
Η δε Έλενα Τυρέα, στον ρόλο της απαχθείσας, έχει την υποκριτική δεινότητα να ερμηνεύει, ακόμη κι όταν βρίσκεται λιπόθυμη στο πάτωμα, ενώ ο ρεαλιστικός μονόλογός της, ως εκπρόσωπος του συστήματος, φωτίζει ξεκάθαρα την πλευρά της εξουσίας, αποκαλύπτοντας όσα δεν λέγονται, αλλά μόνο υπονοούνται.
∞
«New Order». Ή αλλιώς η διπλής ανάγνωσης, Νέα Τάξη πραγμάτων. Νέα Τάξη, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση από τους κρατούντες μετά την οικονομική κρίση ή Νέα Τάξη εξαιτίας της λαϊκής απαίτησης και επιβολής νέων ηθών και κατακτήσεων έστω και με τη βία;
Όμως η βία, από όπου κι αν προέρχεται, με οποιαδήποτε μορφή, δεν αποτελεί λύση, αντίθετα οδηγεί σε ολισθηρά μονοπάτια και δεν σχετίζεται με τη δικαιοσύνη. Όπως και η αυτοδικία και η εκδίκηση. Όλα αυτά το μόνο που μπορούν, επιπρόσθετα, να προκαλέσουν είναι περισσότερος πόνος και περισσότερες απώλειες.
Το καίριο ερώτημα όμως παραμένει: «τι κάνεις όταν ακολουθείς τους κανόνες και πάλι χάνεις τα πάντα;». Και τελικά από ποια πλευρά θα επιβληθεί η Νέα Τάξη;
«New Order». Μια εκρηκτική παράσταση, ένα κοινωνικό – πολιτικό – ψυχολογικό θρίλερ, που ο θεατής την απολαμβάνει απνευστί, ενώ οι στιγμές με το αιχμηρό χιούμορ και το κωμικό στοιχείο δεν επιδιώκουν να αποπροσανατολίσουν από το αγωνιώδες δράμα. Στο πολύ ιδιαίτερο Θέατρο «Εν Αθήναις».
ΥΓ: Στην παράσταση που παρακολούθησα έδωσε το παρών και ο συγγραφέας του έργου, Sergi Pompermayer, ο οποίος συνομίλησε με τους θεατές, σημειώνοντας «όλοι οι Δυτικοί πιστεύουν πλέον ότι οι πολιτικοί δεν μπορούν να βοηθήσουν και αυτό μπορεί να οδηγήσει στη βία. Όμως, βία είναι και αυτό που ασκούν οι κυβερνήσεις προς τους πολίτες».
Έλενα Χατζοπούλου, Μάρτιος 2025
Το ‘New Order’ είναι ένα καθαρόαιμο πολιτικό έργο και, σε αντίθεση με άλλα αντίστοιχα, τολμά και θέτει υπό τον “τύπον των ήλων” τους ήρωές του.
Κανείς τους, όσο θύμα των καταστάσεων κι αν είναι, δεν είναι αθώος και δεν ομιλώ για την τραπεζίτη, που, εκ των πραγμάτων, ως φορέας του συστήματος εξουσίας, δεν μπορεί να ισχυριστεί κάτι τέτοιο.
Η Νο 1 απαγωγέας ξεκινά να παρουσιάζεται ως ιδεολόγος και υποστηρικτής του δίκαιου, όμως ο διαφαινόμενος κυνισμός της από μικρές προτάσεις, σε ανύποπτες στιγμές, υποψιάζει τον θεατή πως εδώ ίσως κάτι κρύβεται πίσω από τη μάσκα (και δεν εννοώ το αρκουδάκι). Έχει έρθει στον χώρο που συμβαίνουν με σχέδιο, που δεν έχει γνωστοποιήσει στους συνεργάτες της, που περιλαμβανει για κάθε ενδεχόμενο και μια εναλλακτική, που όλες καταλήγουν στο εξής τέλος – 4 μπήκαμε, 3 θα βγούμε…
Δεν μου ήταν ως χαρακτήρας συμπαθής εξ αρχής, γιατί είχα την αίσθηση ότι κάτι συμβαίνει και οι εξελίξεις μου απέδειξαν πως είχα δίκιο… μόνο αυτά που αποκαλύφθηκαν ήταν σαφώς πολύ χειρότερα απ’ όσα μπορούσα να φανταστώ.
Ο Νο 2, ο καλλιτέχνης της ομάδας, ο φωτογράφος των βιαιοτήτων στην Αφρική, θέλει να πλασάρεται ως ιδεολόγος και ηθικός, αλλά και στο δικό του αφήγημα υπάρχουν ρωγμές. Δεν μας αποκαλύπτει σε καμία στιγμή τα απώτερα κίνητρα που τον έκαναν να δεχτεί τη συμμετοχή του σε όλο αυτό και επιπλέον δεν δίνει ποτέ ξεκάθαρες απαντήσεις στις αιχμές και τις άβολες ερωτήσεις των υπόλοιπων δύο συντρόφων του.
Ο Νο 3 είναι αυτό που λέμε είδα ‘φως και μπήκα’! Βρέθηκε εκεί, χωρίς να το πολυσκεφτεί, και κουβαλώντας μαζί του όλα τα προβλήματα που του κάνουν τη ζωή δύσκολη. Δεν είναι ένας κακός χαρακτήρας, μάλλον αφελής θα έλεγα, και αυτό αποδεικνύεται αρκετές φορές και στη συμπεριφορά του κατά τη διάρκεια της απαγωγής, αλλά και σε δεύτερο χρόνο, όταν η τραπεζίτης, εις διπλούν, τον εκμεταλλεύεται.
Η πρώην υπουργός, νυν τραπεζικό μεγαλοστέλεχος, είναι ο ορισμός της ασυδοσίας και της βλάβης που προκαλεί η απόλυτη εξουσία. Πιστεύει πως ανήκει στην ελίτ, που κινεί τα νήματα, σχεδιάζοντας με λεπτομέρεια τα πάντα και αισθάνεται πως το μέλλον που έχει θεμελιωθεί από τους ομοϊδεάτες της δεν μπορεί να αποτραπεί με κανέναν τρόπο. Είναι αδίστακτη και δεν υπολογίζει τίποτα μπροστά στην επιτυχία, αλλά ταυτόχρονα και καλή αναγνώστης του αντιπάλου της, ώστε να καταφέρνει κάθε φορά να φέρνει τις συνθήκες, ακόμη κι αν φαντάζουν κατά, να λειτουργούν υπέρ της. Όμως, κάθε καλό σχέδιο έχει και αυτήν τη μικρή λεπτομέρεια, που μπορεί να πάει λάθος και κανείς δεν υπολόγισε γιατί είπαμε, όταν αισθάνεσαι πανίσχυρος, δεν μετράς καλά τον αντίπαλό σου…
Τα “λειτουργικά” της παράστασης τα αναφέρει παραπάνω με ακρίβεια η Έλενα και θα συμφωνήσω μαζί της μέχρι κεραίας.
Αυτό που με απασχολεί μέρες τώρα είναι το εξής:
Είναι φυσιολογικό να παρακολουθούμε ένα έργο με αυτά τα χαρακτηριστικά και η πρώτη μας σκέψη, μετά το τέλος, να είναι το “καλά έπαθε”;
Δεν είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό ότι βρισκόμαστε σε έναν κύκλο βίας, που ξεκινά από την κρατική, και όχι μόνο, εξουσία και, μέσω της συσσωρευμένης πίεσης, οι όποιες αντιδράσεις που προκύπτουν είναι του τύπου “βία στη βία”;
Σε ένα σενάριο μιας ανοιχτής σύγκρουσης, οι λαοί υπερισχύουν αριθμητικά των κυβερνήσεων και των φορέων τους, οπότε, μέσα απο ένα μεγάλο κόστος απωλείων, θα κερδίσουν στο τέλος.
Και η επόμενη μέρα τι θα φέρει;
Υπάρχει ένα σχέδιο εξυγίανσης όλου αυτού του μολυσματικού περιβάλλοντος που έχει δημιουργηθεί και της δημιουργίας καλύτερων πραγματικά συνθηκών;
Η μέχρι στιγμής και σχετικά πρόσφατη εμπειρία μας (π.χ. Συρία) δείχνει πως συνήθως οι διάδοχοι έρχονται και συνέχιζουν με πιο εύσχημο τρόπο, ό,τι ακριβώς έκαναν και οι ηττημένοι…
Βρισκόμαστε άραγε σε ένα αδιέξοδο τύπου σπιράλ, που, όπως περιστρέφεται, δίνει την εντύπωση της εξέλιξης, ενώ στην πραγματικότητα προσαρμόζεται στους καιρούς για να διαιωνιστεί η συνθήκη;
Και σε όλη αυτή τη δυστοπία, υπάρχει κάποια έξοδος από το τούνελ και, αν όχι, έχουμε τα εφόδια να τρυπήσουμε τον τοίχο και να φτιάξουμε μια νέα έξοδο;
Τελειώνοντας η παράσταση, δεν είπα “καλά έπαθε”, αλλά σκεφτόμουν, και στη διάρκεια της συζήτησής μας με τον σκηνοθέτη της, πού βαδίζουμε, κύριοι;
Το ίδιο ερώτημα μού προέκυψε ότι βασανίζει και τον Δημήτρη και γι’αυτό επέλεξε να ανεβάσει ένα τέτοιο συγκλονιστικό έργο, που σε βάζει σε μια διαδικασία να σκεφτείς τι είδες, το κατά πόσο συμφωνείς και, αν δεις τη μεγαλύτερη εικόνα, σου μεγαλώνει το τυχόν άγχος για το μέλλον που σίγουρα δεν ορίζεις επουδενί εσύ…
Θοδωρής Κ., Μάρτιος 2025
Περισσότερα εδώ.
