Είδαμε την παράσταση ‘The Humans’ στο Θέατρο Μουσούρη
H Ημέρα των Ευχαριστηρίων είναι μια σημαντική γιορτή για τους Αμερικανούς και αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για οικογενειακές συγκεντρώσεις. Αυτό συμβαίνει και με την οικογένεια Μπλέικ, που ανταποκρίνεται στην πρόσκληση της μικρότερης κόρης τους, Μπρίτζετ, να γευματίσουν όλοι μαζί στο νέο διαμέρισμα, που κατοικεί με τον σύντροφό της, Ρίτσαρντ, στην περιοχή της Κινεζικής ψαραγοράς, στη Νέα Υόρκη.
Ο Έρικ και η Ντίντρη, οι γονείς, μαζί με τη Μόμο, τη μητέρα του Έρικ, που πάσχει από άνοια, και τη μεγάλη τους κόρη Έιμι, καταφτάνουν στο σπιτικό του ζευγαριού, για να απογοητευτούν στη θέα του, καθώς πρόκειται για μια ημιυπόγεια “μεζονέτα”, που δεν τη βλέπει ο ήλιος και το μοναδικό της παράθυρο βλέπει σε έναν φωταγωγό, που οι γείτονες πετούν τα σκουπίδια και τα αποτσίγαρά τους. Σε όλο αυτό, αν προσθέσεις ότι βρίσκεται σε μία από τις πλέον κακόφημες γειτονιές της μεγαλούπολης, που έχει και βεβαρημένο ιστορικό πλημμυρών, η δυσθυμία των γονιών είναι κάτι παραπάνω από εμφανής, γεγονός που ενοχλεί ιδιαιτέρως την Μπρίτζετ…
Παρόλα αυτά, και με τη συνδρομή του Ρίτσαρντ, οι -ιρλανδικών ριζών- Μπλέικ, καταφέρνουν και συζητούν φωναχτά, τραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια και ανταλλάσσουν δώρα.
Η Έιμι, δικηγόρος στο επάγγελμα, τακτικά σηκώνεται από το τραπέζι για μιλήσει στο κινητό, που πιάνει μόνο κοντά στην πόρτα του ισογείου, δεχόμενη κλήσεις από τη δουλειά της, ακόμη και μια τέτοια μέρα… Ο λόγος που δεν δυσανασχετεί είναι μια πάθηση που έχει εκδηλωθεί και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης και την έχει κάνει, στα μάτια των εργοδοτών της, να φαίνεται λιγότερο αποδοτική τον τελευταίο καιρό. Όλο αυτό έχει επιβαρυνθεί και από τον πρόσφατο, άνευ σοβαρής αιτίας, χωρισμό από τη μακροχρόνια σχέση της και η προσπάθειά της να καταφέρει να ξαναβρεί τον βηματισμό της στα νέα δεδομένα, την κάνουν αυτομάτως, στα μάτια μας, εξαιρετικά συμπαθή.
Η Ντίντρη, βαθιά θρησκευόμενη ως είναι, γκρινιάζει για την άνευ γάμου συμβίωση των δύο νέων, ενώ ο Έρικ, πιο πρακτικός, εκφράζει απορίες για το πώς θα τα καταφέρουν, αφού επαγγελματικά δεν έχουν και τις πλέον προσοδοφόρες δουλειές.
Η Μόμο δέχεται απεριόριστη αγάπη από όλους, που δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί, λόγω συνθηκών, απόλυτα, ενώ προτιμά να κοιμάται, παρά να συμμετέχει στην οικογενειακή γιορτή.
Σταδιακά, η παρέα σηκώνεται από το τραπέζι και τριγυρνά σε δυάδες ή τριάδες μέσα στο διαμέρισμα, όπου οι συζητήσεις τους μας ανοίγουν νέα παράθυρα στην ιστορία, καθώς μαθαίνουμε καινούργιες πληροφορίες για τους ήρωες.
Έτσι, μαθαίνουμε για τους εφιάλτες του Έρικ, τη νευρικότητα της Ντίντρη και τη δυσκολία που κλιμακώνεται καθημερινά όσον αφορά στη φροντίδα της Μόμο.
Ο Ρίτσαρντ βρίσκεται στη διαδικασία απόκτησης ενός μεταπτυχιακού τίτλου και αναμένει προσεχώς μια κληρονομιά, που σίγουρα θα βοηθήσει τα όνειρά τους να έρθουν πιο κοντά, ενώ η Μπρίτζετ δεν απολαμβάνει να σερβίρει όλους αυτούς τους κακότροπους πελάτες στο μαγαζί που δουλεύει και προσδοκά τη μέρα που θα της δοθεί η δυνατότητα να εργαστεί ως μουσικός.
Kαι στο αποκορύφωμα των εξομολογήσεων, αποκαλύπτεται η αιτία που έχει δημιουργήσει, στη γονεϊκή οικογένεια, τις εντάσεις και τις αγρυπνίες, και όλοι οι υπόλοιποι περιστοιχίζουν με αγάπη τους Έρικ και Ντίντρη, δίνοντας το μήνυμα ότι μπορούν, αν είναι ενωμένοι, να καταφέρουν να διορθώσουν τα πάντα.
Το έργο, από το πρώτο του λεπτό, έχει μια κρυμμένη ένταση, που περιμένεις ότι κάποια στιγμή θα οδηγήσει σε μια έκρηξη, που θα παρασύρει, με το ωστικό της κύμα, τα πάντα και τους πάντες. Οι χαρακτήρες είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, με τις καλές και τις κακές τους στιγμές, που προσπαθούν να επιβιώσουν, σε έναν κόσμο που αλλάζει και διαμορφώνει διαρκώς νέα δεδομένα, που με τη σειρά τους επηρεάζουν και δοκιμάζουν, στον απόλυτο βαθμό, τις ανθρώπινες σχέσεις.
Το εργασιακό bullying, η μοναξιά των σύγχρονων ανθρώπων, η έλλειψη πρόνοιας γι’ αυτούς που, λόγω εκφυλιστικών παθήσεων, χρειάζονται βοήθεια, με αποτέλεσμα να πέφτει το βάρος στους συγγενείς, με ό,τι συνεπάγεται σε οικονομικό, και κυρίως ψυχολογικό, επίπεδο, το αυξανόμενο άγχος της επιτυχίας και της αγωνίας για μια όμορφη ζωή, είναι εδώ, παρόντα, και τρώνε κυριολεκτικά και μεταφορικά τους ήρωες.
Ταυτόχρονα, η αίσθηση της ήττας, που βρίσκεται διάχυτη σε όλους, καθώς πιστεύουν πως με τις πράξεις τους προδίδουν αυτά που πίστευαν ή ένιωθαν ότι αποτελούσαν στοιχεία της προσωπικότητάς τους (εξαιρείται η γιαγιά Μόμο, που δεν μπορεί να κάνει κάτι για την ασθένειά της) και οι βασανιστικές, χωρίς απαντήσεις συνήθως, ερωτήσεις τύπου “τι έκανα λάθος”, μεγαλώνουν τη δραματικότητα των χαρακτήρων.
Και ενώ η λογική εξέλιξη φαντάζει το να κατασπαράξει ο ένας τον άλλον, έρχεται η ανατροπή, που πηγάζει από τη βαθιά αγάπη που τους συνδέει και παραμένουν ενωμένοι, έχοντας γνώση των πληγών και των μυστικών που υπήρχαν και λίγο πριν το γιορτινό τραπέζωμα. Είναι μια οικόγενεια-φοίνικας που αναγεννάται από τις στάχτες της, που δίνει την υπόσχεση να προσπαθήσει να ξαναβρεί τη συνοχή της, θεραπεύοντας, όσο μπορεί, χτυπήματα και παραμορφώσεις που προκάλεσαν όλα όσα έχουν πλέον αποκαλυφθεί. Το αν θα τα καταφέρουν, δεν μας το εγγυάται κανείς ούτε μας το προϊδεάζει το έργο.
Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης διάλεξε τον πολύ δύσκολο διπλό ρόλο του μεταφραστή και του σκηνοθέτη της παράστασης. Το πρώτο, όμως, τον βοήθησε πολύ στη σκηνοθεσία, καθώς είχε την ευκαιρία, μέσα από τη μελέτη για τη μετάφραση, να καταλάβει πολύ καλά τους χαρακτήρες των ηρώων και να τους προσεγγίσει με ευαισθησία και κατανόηση, και όλο αυτό να το μεταγγίσει και στους ηθοποιούς.
Διατήρησε τις λεπτές ισορροπίες δράματος και χιούμορ (που αποφορτίζουν το κλίμα) και απέδωσε ιδανικά τις στιγμές της οικογένειας, με τους ελλειπτικούς διαλόγους, τα μισόλογα και τα υπονοούμενα, αλλά και τα ξεσπάσματα αλήθειας που φέρουν τελικά τη λύτρωση, καταφέρνοντας συνολικά να δώσει μια παράσταση πολύ δυνατή, που εξερευνά τις ανθρώπινες σχέσεις, μέσα από τον μικρόκοσμο μιας οικογένειας, με τις εντάσεις και τις δυναμικές που αναπτύσσονται, αλλά και τους συνεκτικούς δεσμούς των μελών της, που όλα αυτά τα φέρουν κάθε μέρα μαζί τους, διαμορφώνοντας, με το λιθαράκι του ο καθένας, αυτό που ονομάζεται κοινωνία.
Η Θέμις Μπαζάκα ως Ντίντρη, είναι χάρμα οφθαλμών, δίνοντας μια σύγχρονη γυναίκα, που εργάζεται σε μια επιχείρηση, που νεότεροι προϊστάμενοι (που βγάζουν πολύ περισσότερα από την ίδια) δεν την σέβονται και έχουν αρκετές παράλογες απαιτήσεις, ενώ το ασφαλές της καταφύγιο είναι η θρησκεία, που λειτουργεί “ως το καλύτερο ηρεμιστικό”, όπως δηλώνει, και προσπαθεί να σταθεί όρθια μέσα σε μια σειρά από απρόσμενα γεγονότα, καθώς έχει και την ευθύνη της ανοιακής μητέρας του συζύγου της.
Ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος ενσαρκώνει τον τραγικό πατέρα, που αισθάνεται ότι πρόδωσε τις αξίες που είχε στη ζωή του και προσπάθησε να εφαρμόσει στην οικογένειά του, βρισκόμενος στη δυσάρεστη, πλέον, θέση να κινδυνεύει να χάσει όλα όσα έχτιζε χρόνια επαγγελματικά, αλλα και την υποστήριξη των δικών του ανθρώπων.
Η Ξένια Καλογεροπούλου είναι συγκινητική ως παρουσία, στον ρόλο της Μόμο, που δέχεται τη φροντίδα και την αγάπη όλων, αλλά, στις μικρές στιγμές διαύγειάς της, ξεστομίζει σκληρές αλήθειες…
Ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης, στον ρόλο του Ρίτσαρντ, είναι η ενσάρκωση του ζεν, καθώς παραμένει πολύ χαλαρός σε όλη τη διάρκεια του έργου, και ακόμη κι όταν ανεβαίνουν οι σφυγμοί, κάνοντας πράξη το μότο του “τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία” (που τα περιμένει, όμως, μέσω της κληρονομιάς, για να φτιάξει τη ζωή του καλύτερη).
Η Μαρία Πετεβή μάς χαρίζει μία δροσερή ερμηνεία ως Μπρίτζετ, του κοριτσιού από τη μικρή πόλη, που έχει αποφασίσει να κυνηγήσει το αμερικανικό όνειρο στη μεγαλούπολη και τίποτα δεν μπορεί να της διαλύσει το ροζ συννεφάκι που βρίσκεται.
Τέλος, η Ειρήνη Μακρή, στον ρόλο της μεγάλης κόρης της οικογένειας, παρότι αρχικά πλασάρεται ως το άτομο που έχει εκπληρώσει όλα τα όνειρα των γονιών της, καταθέτει μια ηρωίδα σε μία μεγάλη κρίση, που τίποτα δεν της πηγαίνει καλά, καθώς παλεύει να θεραπευτεί από το αυτοάνοσο που την ταλαιπωρεί, επαγγελματικά είναι σε κατακόρυφη πτώση και συναισθηματικά ένα βήμα από την κατάθλιψη.
Τα σκηνικά της Αθανασίας Σμαραγδή μάς παρουσιάζουν με επιτυχία το σπιτικό της Μπρίτζετ και του Ρίτσαρντ, που, για τους ίδιους, είναι τόπος ευτυχίας, ενώ όλοι οι υπόλοιποι βλέπουν ένα ρημαγμένο τοπίο, με σωλήνες που χάσκουν στους τοίχους, ηλεκτρολογικά προβλήματα, θορυβώδεις γείτονες, χωρίς ήλιο και με την υποψία να γίνει υποβρύχια κατοικία στην πρώτη μεγάλη νεροποντή. Όμορφα, καλαίσθητα και ταιριαστά στους ήρωες τα κοστούμια της Κικής Γραμματικοπούλου, οι φωτισμοί του Σίμου Σαρκετζή λειτουργούν ως εστιακή πηγή στον κάθε ήρωα, επιδιώκοντας να αναδείξουν την ψυχοσύνθεσή του, μαζί με το κείμενο, αλλά θα θέλαμε λίγο περισσότερο την αίσθηση του υπογείου, που δεν φτάνει το φυσικό φως, όπως συχνά “γκρινιάζουν” στο έργο ο Έρικ και η Ντίντρη.
Η παράσταση μάς μεταφέρει, με τρυφερότητα, μια ιστορία για τον άνθρωπο, με όχημα τις εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών της και τη σκηνοθετική ματιά του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη, που βρίσκεται σε πολύ καλό δημιουργικό “φεγγάρι”.
Στο άθλιο διαμέρισμα του νεαρού ζευγαριού γινόμαστε μάρτυρες καταστάσεων πολύ οικείων σε όλους μας, ενδεδυμένων μια βαθιά θλίψη, σαν αυτή που κυριαρχεί στον κόσμο σήμερα και κοντεύει να γίνει αναπόσπαστο μέρος της ύπαρξής μας. Κι όμως, σε αυτό το περιβάλλον αναδεικνύονται όλα τα χαρίσματα της ανθρώπινης φύσης: η συγχώρεση, η αγάπη, το νοιάξιμο και φυσικά η ελπίδα για το ομορφότερο αύριο, που είναι καθ’οδόν, αυτό το συναίσθημα του ουτοπικού ή του ονείρου, που χαρακτηρίζει από την πρώτη στιγμη της υπάρξής του το ανθρώπινο είδος.
Με τις εξαιρετικές ερμηνείες όλου του θιάσου ακούγεται δυνατά το μήνυμα του έργου, ότι μπορούμε πάντα να επιβιώνουμε από τις “καταστροφές” και να υπερνικούμε τους φόβους μας, όταν υπάρχουν δίπλα μας άνθρωποι που μας αγαπάνε και είναι πρόθυμοι να κάνουν τα πάντα για εμάς, οτιδήποτε κι αν έχει προηγηθεί μεταξύ μας.
Από τις πιο συγκινητικές μας εμπειρίες στο θέατρο τα τελευταία χρόνια και φυσικά προτείνεται ανεπιφύλακτα!
Περισσότερα εδώ.
Θοδωρής Κ., Μάρτιος 2025
