Είδαμε την παράσταση ‘Απόπειρες για τη ζωή της’ στο Θέατρο Θησείον

Το κόκκινο και το μαύρο, χρώματα της φωτιάς και της καταστροφής, επικρατούν σε μια αίθουσα αναμονής αποσκευών ενός κατεστραμμένου αερολιμένα…

Αυτή η φράση θα μπορούσε περιεκτικά να περιγράψει την πρώτη εικόνα μας ως θεατές, στη σκηνή στο Θησείον.

Παραμορφωμένα και τα παγκάκια, που κάποτε φιλοξενούσαν ταξιδιώτες, που περίμεναν να παραλάβουν τα μπαγκάζια τους και το πάτωμα μοιάζει με σπασμένο καθρέφτη…

Τι συνέβη εδώ και ποιος ευθύνεται για αυτήν την εικόνα;

Πέντε “επισκέπτες”, ίσως και ψυχές, που βρίσκονται εκεί λίγο πριν εγκαταλείψουν τον μάταιο τούτο κόσμο, αναλαμβάνουν να μας μιλήσουν για την “Άννα”. Δεν έχει και πολύ μεγάλη βαρύτητα ποια είναι ή ποια ήταν, αλλά το τι γνωρίζει ο κόσμος για εκείνη και αυτό θα προσπαθήσουν να μας πουν. Άννα; Who is Άννα; Και τι σχέση μπορεί να έχουμε εμείς μαζί της;

– Είναι η ερωμένη ενός πολιτικού, από αυτούς που έχουν τις τύχες του κόσμου στα χέρια τους και δεν δίνουν δεκάρα για τον άνθρωπο, αλλά για το χρήμα, και με αυτό το κάθαρμα τη χωρίζει μια ιδεολογική άβυσσος, αλλά βρίσκεται μαζί του ξανά εκεί, στο ίδιο ξενοδοχείο, στο Βερολίνο, στο Λονδίνο, στη Βαρκελώνη, στη Φλωρεντία…

– Λανσάρεται ως το σούπερ-ντούπερ εξελιγμένο νέο μοντέλο αυτοκίνησης για λίγους, που ενσωματώνει τις πιο απίστευτες τεχνολογίες και, φυσικά, προσφέρεται μόνο για λίγους και εκλεκτούς, καθώς οι μάζες δεν έχουν ούτε τα χρήματα ούτε το “ανάστημα” για να τους αξίζει…

– Αναζητά την οικογένειά της στο βομβαρδισμένο από τους φασίστες χωριό που ζούσε και, στα γκρεμισμένα του σπίτια, βρίσκει, σε κομμάτια πλέον, ψηφίδες του παρελθόντος της και ουρλιάζει για τη βία και το παράλογο, αναρωτούμενη, ταυτοχρόνως, σε τι κόσμο και πώς θα πρέπει να συνεχίσει να ζει…

– Στην έκθεσή της, οι κριτικοί τέχνης ξιφουλκούν μπροστά στο έργο ‘Απόπειρες για τη ζωή της’, για το τι θέλει να απεικονίσει με αυτήν τη δημιουργία της, ενώ εξαίρουν, ταυτόχρονα, τη διάνοιά της…

– Είναι η υπαίτιος του τρομοκρατικού χτυπήματος, που διέλυσε τα πάντα και άφησε μόνο θάνατο πίσω της…

Κι ακόμη 12 εκδοχές από τους παρατηρητές, που κάπου κάτι ίσως άκουσαν, που πάντα έκρυβε βία μέσα του και προσπαθούν να το επικοινωνήσουν μεταξύ τους για να αντιληφθούν και εκείνοι μαζί μας, ποια τελοσπάντων είναι αυτή η μυστηριώδης Άννα και γιατί μνημονεύεται τόσο πολύ…

Σε έναν άχρονο σκηνικό χώρο, ένα πρόσωπο πρωταγωνιστεί εν τη απουσία του.

Είναι σαν κάποιοι να σου ενώνουν κομμάτια από μια φωτογραφία που σκίστηκε προτού τη δεις ή χωρίς να γνωρίζεις καν πως υπήρξε, άγνωστο το γιατί. Όσο η εικονα δημιουργείται ξανά, σε κατακλύζει ένα αίσθημα ότι πρόκειται για κάτι οικείο και τρομακτικό ταυτόχρονα. Αναγνωρίζεις καταστάσεις, συνθήκες, τόπους, μυρίζεις αρώματα, θυμάσαι λέξεις που κάποτε για κάποιους είχες πει κι εσύ. Στο αγωνιώδες βλέμμα του θεατή απέναντι σου, καθρεφτίζεται το αντίστοιχο δικό σου και η σκέψη που κάνετε ταυτόχρονα είναι “αλήθεια έχω εμπλοκή κι εγω σε κάτι τόσο φρικτό;”.

Καθώς ολοκληρώνεται η συρραφή των περισσοτέρων κομματιών, είναι ξεκάθαρο πως η ‘Άννα” δεν είναι τίποτα άλλο από μια συμβολική ονομασία, αυτού που ορίζουμε ως ο κόσμος μας. Ανασφάλεια, σύγχυση, παραπληροφόρηση και κατασκευή ταυτοτήτων, αναλόγως του έργου που θα επιλέξουν να σου παρουσιάσουν στα ενημερωτικά δελτία του εκφοβισμού, αυτά που εύκολα αναγνωρίζεις. Μέσα από τον ίδιο παραμορφωτικό φακό, βλεπεις τον έρωτα, τη φτώχεια, την απώλεια, τον πόλεμο και πολλές ακόμη γνώριμες καταστάσεις, όπως σου πουλήθηκαν, σε διαφορετικές εκδοχές κάθε φορά, λες και πρόκειται για πολυεπίπεδα δημιουργήματα που, κάθε φορά, επιδέχονται και μια νέα “ανάλυση”, αναλόγως με τις επιταγές του “εντολοδόχου”.

Η ομάδα À Vendre (“πωλείται”, σε ελεύθερη μετάφραση από τα γαλλικά) μάς παρουσίασε ένα ιδιαιτέρως σκληρό και αποκαλυπτικό έργο, που, σχεδόν 30 χρόνια από τη δημοσίευσή του, είναι εφιαλτικά φρέσκο. Δεν γνωρίζω, αν ο Μάρτιν Κριμπ έβλεπε τι ερχόταν ή φαντάστηκε κάτι ακραίο σαν καμπανάκι για τις γενιές που ακολουθούσαν, όμως και οι 17 σκηνές του είναι μια απεικόνιση του τώρα και πολύ φοβάμαι πως θα παραμείνουν ως η απαρχή ενός μεγαλύτερου κακού, αν δεν το αντιληφθούν απανταχού οι άνθρωποι.

Οι πέντε ερμηνευτές – Γιώργος Κυριάκου, Αριάνα Μαρκουλίδου, Άντονυ Παπαμιχαήλ, Πολυξένη Σάββα, Πέννυ Φοινίρη – με την υποδειγματική καθοδήγηση της Μαρίας Βαρνακκίδου, μας μύησαν στην avant-garde ατμόσφαιρα του έργου και κατάφεραν να μας αποδομήσουν, προτού επανασυνθέσουν, την ακραία πραγματικότητά του, μέσα από ένα εξαιρετικό κείμενο (τους θαυμάσαμε για την απομνημομόνευσή του, πραγματικά!), σε μετάφραση του Κύρου Παπαβασιλείου, χρησιμοποιώντας πολλά εκφραστικά μέσα και κέρδισαν επάξια το χειροκρότημά μας.

Ιδιαίτερη αίσθηση μας έκανε η σκηνογραφία, διά χειρός Έλενας Κοτασβήλι και Ρεβέκκας Τάκη, ενώ ταυτόχρονα προσέξαμε τη σημειολογική συνύπαρξη μαύρου και κόκκινου χρώματος στα κοστούμια όλων των ηθοποιών, που φρόντισε η Κωνσταντίνα Ανδρέου.

Με το τέλος της παράστασης, και καθώς κατευθυνόμασταν προς την έξοδο της Τουρναβίτου, συλλάβαμε αντιδράσεις από άλλους θεατές, που ακολουθούσαν παρόμοιο με το δικό μας δρομολόγιο – κι εκείνοι, όπως κι εμείς, στις πρώτες αντιδράσεις τους, δεν είχαν αποκρυσταλλώσει τι ήταν όλο αυτό το θέαμα που παρακολούθησαν για 110′, αλλά ήταν σίγουροι για όσα τους ξύπνησε στο συναισθηματικό τους υπόβαθρο.

Η όλη αυτή συνθήκη μού ξύπνησε μνήμες από το μάθημα των αρχαίων τραγωδιών, στα μαθητικά μου χρόνια, όταν μας εξηγούσε ο Θ.Γ., φιλόλογός μας στα μαθήματα της δέσμης, πως οι συγγραφείς επεδίωκαν με τα έργα να διεγείρουν το συναίσθημα των θεατών και η ενέργεια που θα παραγόταν να θέσει σε λειτουργία τη σκέψη τους, σε δεύτερο χρόνο, ώστε μέσα από αυτή τη διαδικασία να κινητοποιηθεί ο μηχανισμός που θα τους κάνει καλύτερους ως πολίτες, σύμφωνα με τις επιταγές των εχόντων την εξουσία και του ιερατείου, όπως μας το επεξηγούσε, κάτι που ευτυχώς, στην δική μας περίπτωση, δεν ισχύει, αφού τέτοια έργα περισσότερο σαν ξυπνητήρι λειτουργούν!

Υ.Γ.
…το πιο σκοτεινό σημείο είναι κάτω από τη λάμπα!

Περισσότερα εδώ.

Θοδωρής Κ., Απρίλιος 2025