Είδαμε την παράσταση ‘18/9’ στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Μια ζωή η μάνα μου, μου λέει: ‘Κοίτα μη μπλέξεις σε τίποτα περίεργα και αν βλέπεις φασαρίες, να γυρνάς την πλάτη και να φεύγεις κι αν τύχει και δεις κάτι, αν σε ρωτήσουν, να πεις ότι δεν είδες! Δεν ξέρεις, αγόρι μου, πού μπορείς να μπλέξεις’.

Φυσικά, δεν την άκουσα ποτέ κι αυτό είναι μια πηγή καυγάδων – ακόμη κι όταν κάποια στιγμή μπροστά μου, ενώ οδηγούσα, κάποιος λιποθύμισε στο τιμόνι και στούκαρε σε μια κολώνα και σταμάτησα και ειδοποίησα ΕΚΑΒ και τροχαία και, με τη βοήθεια ενός ακόμη οδηγού που αντιλήφθηκε τι συνέβη, καταφέραμε και κρατήσαμε ζωντανό τον άνθρωπο, μέχρι να έρθουν οι προαναφερόμενοι, και τότε είχε αντιρρήσεις και έλεγε: ‘ας βοήθαγε ο άλλος, εσύ γιατί έκατσες, γιατί ειδοποίησες, γιατί έδωσες τα στοιχεία σου, γιατί μίλησες στο τηλέφωνο, όταν σε κάλεσε η οικογένειά του; Γνώριζες τι άνθρωπος ήταν αυτός μέσα στο αμάξι; Γιατί, καλό μου παιδί, πας και μπλέκεις;’

Είναι η μάνα μου, παλιάνθρωπος κι αναίσθητη και ό,τι άλλο μπορεί να χαρακτηριστεί;
Όχι, είναι υπερβολικά φοβική, φοβάται για κάποιον δικό της λόγο τα πάντα!

Την περιόδο δε που ήταν σε έξαρση οι συμπεριφορές συγκεκριμένων ομάδων στην πόλη, που ψάχνονταν να βρουν εκείνους που ήταν εχθροί τους, είχε ξεσαλώσει εντελώς. Φοβόταν κάθε φορά που έβγαινα, ότι θα χτυπούσε το τηλέφωνο και θα της έλεγαν ότι κάτι κακό έπαθα, λες και έγραφε στο μέτωπό μου πως σιχαινόμουνα τις πράξεις και τα πιστεύω τους…

Ο Φόβος… αυτό το συναίσθημα, που καθοδηγεί συχνά τον άνθρωπο, είναι μια θεματική της παράστασης 18/9.

Ηρωίδα η Δάφνη, ένα καθημερινό κορίτσι στην πλατεία Αττικής – αν δεν ζεις στην Αθήνα, μαλλον δεν γνωρίζεις την πολυσυλλεκτικότητα της περιοχής. ένα μωσαϊκό φυλών και ανθρώπων, που βρέθηκαν να κατοικούν εκεί, όταν τα παιδιά των γηγενών επέλεξαν να φύγουν από εκεί και να νοικιάσουν φτηνά τα πατρικά τους σπίτια σε όποιον ενδιαφερθεί. Έτσι, δημιουργήθηκε ο πολυφυλετικός πυρήνας της περιοχής, που εξαπλώθηκε σταδιακά προς τα βόρεια (Πλατεία Βικτωρίας, Άγιος Παντελεήμονας, Πλατεία Κολιάτσου, Πλατεία Αμερικής, Κυψέλη).

Σε όλο αυτό το φαινόμενο υπήρχαν αυτοί που ενοχλούνταν, λες και οι οικογένειες των ανθρώπων, που κάνανε κάθε δουλειά του ποδαριού για επιβιώσουν, τους χαλούσαν το ‘αφήγημα’. Εξαιρώ από τη συνάρτηση, όλους τους παραβατικούς, που αποτελούν μάστιγα και πρόβλημα, αλλα δεν μπορούν οι ελάχιστοι να χαρακτηρίζουν τους πολλούς. Στην εξίσωση αυτή θα μπουν οι αυτόκλητοι προστάτες και τιμητές της φυλής, που θα λειτουργήσουν ως το μακρύ χέρι ή πόδι, των απανταχού ‘αγανακτισμένων’ με τους αλλόφυλους.

Αυτά βλέπει η Δάφνη από το παράθυρο του σπιτιού της και μέσα σε αυτό υπάρχει μια μητέρα, που φοβάται υπερβολικά για την οικογένειά της. Ο φόβος αυτός μεταδίδεται και στο κορίτσι, που επιλέγει να μη βλέπει και να μην ακούει – είναι αλήθεια, όταν δεν γνωρίζεις, δεν έχεις λόγους να ανησυχείς!

Ακόμη κι όταν θα συναντήσει έναν άνθρωπο, που δεν φοβάται το κακό, αλλά αντιθέτως μιλάει γι’αυτό και προειδοποιεί, δεν θα αφυπνιστεί, αλλα θα επιλέξει να ακολουθεί τη δική της πορεία. Όταν όμως η μοίρα θα τη φέρει τυχαία μπροστά σε μια δολοφονία μίσους, όλο το οικοδόμημα θα καταρρεύσει και τότε θα ξεκινήσει το πραγματικό μαρτύριο.

Δεν είναι γεννημένη ηρωίδα, δεν είναι δομημένη από το υλικό εκείνων που προορίζονται για να κάνουν κάτι σπουδαίο στη ζωή τους. Είναι ένα καθημερινό κορίτσι μιας μικροαστικής οικογένειας, που έχει συμβιβάσει τα θέλω της μέσα στις επιταγές και τις διδαχές του περιβάλλοντος που μεγάλωσε.

Είναι εύθραυστη και φοβάται… φοβάται πολύ… φοβάται, γιατί έτσι την έμαθαν ή αυτό που νιώθει είναι κάτι άλλο;
Γνωρίζει τι είναι σωστό και θέλει να το κάνει, όμως γιατί διστάζει;
Γιατί έπρεπε να βρεθεί εκείνο το βράδυ εκεί; Ποιος θεός τής έχει διαλέξει, αυτήν τη δοκιμασία;

Ένας άνθρωπος στην κόψη του ξυραφιού, που αμφιταλαντεύεται ανάμεσα σε αυτά που υπαγορεύει η καρδιά και σε εκείνα που έχουν διαμορφώσει το μυαλό της.
Αν το αποτολμήσει το σωστό, όπως αυτή το αισθάνεται, τι θα συμβεί σε εκείνη, την οικογένειά της, τους ανθρώπους που αγαπάει; Γιατί δεν υπάρχει κάποιος να της πει τι πρέπει να πράξει;
Νιώθει αδύναμη, πως ετοιμάζεται να τα βάλει με ένα θηρίο που μοιάζει ανίκητο και έχει κι ισχυρούς ‘φίλους’ – πώς θα το αντιμετωπίσει όλο αυτό;
Τι θα κάνει τελικά;

H Mαρία Λουκά και ο Κοραής Δαμάτης συνθέτουν ένα έργο με πραγματικά γεγονότα και στοιχεία μυθοπλασίας, έχοντας ως αφετηρία τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα (εξού και ο τίτλος του έργου) και τη μετέπευτα δίκη της Χρυσής Αυγής. Μέσα από την ηρωίδα τους, παρουσιάζουν, πέραν του πώς οι απλοί άνθρωποι αντιμετώπιζαν αυτό το ακροδεξιό φαινόμενο, τον ρόλο πολιτειακών παραγόντων στην υπόθεση, από την απόπειρα συγκάλυψης και παρουσίασης ως κάτι άλλο από αυτο που ήταν, μέχρι την υποχρεωτική αναδίπλωσή τους και παραδοχή των πραγματικών περιστατικών, κάτω απο το βάρος μιας αφυπνισμένης μερικώς κοινωνίας (γιατί άλλο να σκοτώνουν έναν Έλληνα και άλλο μερικές δεκάδες ‘ξένους’…).

Ο Κοραής Δαμάτης, που σκηνοθετεί, αναδεικνύει, μέσα από την πρωταγωνίστρια, όλα αυτά που χαρακτήριζαν τη συμπεριφορά της σιωπηλής πλειοψηφίας εκείνον τον καιρό, ενώ παράλληλα φωτίζει τις δυσκολίες που αντιμέτωπισαν όσοι επέλεξαν να βρεθούν απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους και το πώς βοηθήθηκαν ή όχι, από οικογένειες, κοινωνία, πολιτεία….

Η Δώρα Χρυσικού, με υψηλή τεχνική, για μια ώρα, μας χάρισε μια συγκλονιστική ερμηνεία ενός κοριτσιού, που βρίσκεται μεταξύ αντίρροπων δυνάμεων, προσπαθώντας αρχικά να ισορροπήσει και κατόπιν να αποφασίσει. Όλα τα συναισθήματα, οι αγωνίες, οι φόβοι, ό,τι βασανίζει τη Δάφνη εκπέμπονται προς το κοινό, που γίνεται δέκτης και κοινωνός μιας συνθήκης που ίσως αρκετοί έχουν βρεθεί (για άλλους λόγους, προφανώς) και ταυτόχρονα ‘φυτεύει’ το ερώτημα ‘εσύ τι έκανες, όταν έβλεπες τον δράκο να μεγαλώνει;’

Υπέροχη η δουλειά από τους υποστηρικτικούς συντελεστές της παράστασης – Σκηνικά: Αρετή Μουστάκα, Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα & Φωτισμοί: Νίκος Βλασσόπουλος.

Η παράσταση ‘18/9’ είναι κάτι παραπάνω από ένα ακόμη θέατρο-ντοκουμέντο· είναι ένα καμπανάκι αφύπνισης για τον φασισμό, που δεν απαλλαχτήκαμε ποτέ, και τώρα επιστρέφει πανευρωπαϊκά με νέο κοστούμι και τη συλλογική αντιμετώπιση που οφείλει να αποκτήσει το κοινωνικό σύνολο, απέναντι σε οτιδήποτε έχει ολοκληρωτική ιδεολογία.

Μακάρι, μετά το πέρας των προγραμματισμένων παραστάσεων, που είναι όλες sold out, να προγραμματιστούν κι άλλες, ώστε να έχουν κι άλλοι θεατρόφιλοι της πόλης τη δυνατότητα να κατηχηθούν σε αυτήν τη θεατρική εμπειρία.

Υ.Γ. Τυχαίο, δεν νομίζω να είναι το γεγονός ότι η παράσταση παίζεται στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το συγκρότημα κατοικιών που ζούσε ο καταδικασμένος δολοφόνος του Παύλου Φύσσα…

Περισσότερα εδώ.

Θοδωρής Κ., Οκτώβριος 2024