Οι Πέντε Πτωχεύσεις της Ελλάδας
Παρά τη σύντομη Ιστορία της ως ανεξάρτητου κράτους, η Ελλάδα μπορεί να υπερηφανεύεται ότι «ποτέ δεν πεθαίνει» και «ξανά προς τη Δόξα τραβά» δεδομένου του ότι καταγράφει έναν αριθμό πτωχεύσεων δυσανάλογο με τα χρόνια της ύπαρξης της. Επειδή βέβαια μεταξύ άλλων, η ύπαρξη αυτή ουδέποτε μεταμορφώθηκε σε αυθυπαρξία.
Η πρώτη λοιπόν καταγεγραμμένη πτώχευση σημειώνεται μόλις το 1827, προτού δηλαδή οι έλληνες αποκτήσουν κράτος.
Το γεγονός μόνο έκπληξη δεν προκαλεί, αφού τα δύο δάνεια τα οποία συνάφθηκαν με βρετανικές τράπεζες μεσούντος του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα το 1824 και 1825 θα έκαναν και τον πλέον ανερυθρίαστο τοκογλύφο να φρίττει. Πιο συγκεκριμένα, το 1824 συνάφθηκε δάνειο ύψους οκτακοσίων χιλιάδων λιρών με τόκο πενήντα εννέα τοις εκατό και την επόμενη χρονιά συνάφθηκε δεύτερο δάνειο δύο εκατομμυρίων λιρών με τόκο πενήντα έξι τοις εκατό. Στους αγωνιζόμενους περισσότερο κατά άλλων ελλήνων και λιγότερο κατά των οθωμανών επαναστάτες –αφού είχε ήδη φουντώσει ο εμφύλιος- έφτασαν «στα χαρτιά» συνολικά εννιακόσιες είκοσι χιλιάδες λίρες. Στα χαρτιά, διότι τα περισσότερα από αυτά τα χρήματα κατέληξαν στα μπαούλα των τέως κοτζαμπάσηδων και τότε πλέον ανερχόμενων πολιτικών και στην τσέπη του «φιλέλληνα» Κόχραν. Το 1827 ο Ιωάννης Καποδίστριας απεύθυνε έκκληση στην Αγγλία και τις άλλες δύο Μεγάλες Δυνάμεις να απαλλάξουν τους έλληνες από το χρέος το οποίο διαμορφωνόταν στα οκτώ εκατομμύρια λίρες. Είναι σίγουρα παγκόσμια πρωτοτυπία το να έχεις χρέος σαν κράτος πριν ακόμη συσταθείς σε κράτος. Οι Μεγάλες Δυνάμεις ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του απελπισμένου μέλλοντος Κυβερνήτη με ένα ηχηρό «όχι» και έτσι οδηγηθήκαμε στην πρώτη μας πτώχευση.
Τον Ιωάννη Καποδίστρια τον δολοφόνησαν εκείνοι που πρώτοι διασπάθισαν τα δάνεια της Επανάστασης. Τον Μάιο του 1832 και ενώ η μικρή Ελλάς είναι πλέον κράτος με βασιλιά τον ανήλικο Όθωνα, οι Μεγάλες Δυνάμεις επανέρχονται προς ανακούφιση της χειμαζόμενης και χρεωμένης χώρας συνάπτοντας νέο δάνειο που έφτανε τα εξήντα εκατομμύρια φράγκα και θα δινόταν σε μικρό βάθος χρόνου σε τρεις δόσεις. Το δάνειο που κατ’ αρχάς εξυπηρετούσε τους αδελφούς Ρόθτσιλντ έφτασε για ακόμη μία φορά λειψό στις πρόθυμες μασέλες βαυαρών και ελλήνων αξιωματούχων, κατασπαταλούμενο σε δυσλειτουργικά υπερκοστολογημένα πολεμοφόδια, ρεμούλες των νεοσυσταθέντων υπουργείων αποδεικνύοντας αν μη τι άλλο την ιστορική μας συνέχεια και συνέπεια ως προς την διαχείριση των δανεικών.
Συνοψίζοντας, τρόπον τινά το 1832 συνέβη η επίσημη πτώχευση η οποία είχε κηρυχθεί πέντε χρόνια νωρίτερα.
Ενώ πλησιάζουμε στο έτος 1843, η Ελλάδα αδυνατεί να αποπληρώσει το δάνειο των προστατών της και εκείνοι με τη σειρά τους αρνούνται να εκταμιεύσουν την Τρίτη δόση του. Ο ενήλικος πια Όθων και οι σύμβουλοί του χαράσσουν ένα πρόγραμμα αυστηρής λιτότητας το οποίο παραλύει το ούτως ή άλλως πάμπτωχο κράτος που του δώρισαν οι Άγγλοι χωρίς καμία φυσικά επιτυχία. Υπό τον φόβο ακόμη και εισβολής των Μεγάλων Δυνάμεων ο νεαρός βασιλιάς κηρύσσει την τρίτη πτώχευση ενώ τα γεγονότα τον έχουν ήδη προλάβει και από την 3η Σεπτεμβρίου διαθέτουμε Σύνταγμα κι ένα ολοκαίνουριο χρέος.
Η Ελλάδα κατορθώνει να ξεφύγει από τη μέγγενη των δανειστών της το 1878 και ο Χαρίλαος Τρικούπης αναλαμβάνει τα ηνία της προχωρώντας στη δημιουργία ουσιαστικών έργων υποδομής. Τα έργα για να πραγματοποιηθούν χρειάζονται χρήματα, και η χώρα ξεχρεωμένη πλέον δανείζεται τεράστια ποσά με τη συνήθη κατάληξη να προδιαγράφεται. Το 1893 ο πρωθυπουργός Τρικούπης ανακοινώνει ενώπιον της Βουλής την εκ νέου πτώχευση της χώρας με τη θρυλική φράση «Κύριοι, δυστυχώς επτωχεύσαμεν».
Η νέα πτώχευση οδηγεί αφενός στις πρώτες μαζικές εργατικές κινητοποιήσεις και αφετέρου σε μια άνευ προηγουμένου εθνικιστική υστερία, φυσικό απότοκο του εκρηκτικού συνδυασμού της ανέχειας με τον μεγαλοϊδεατισμό που ανθούσε ιδεολογικά. Το 1896 και ξεσπάει η κρητική επανάσταση και η «πτωχή πλην τίμιος» Ελλάς αποστέλλει στρατεύματα στο νησί σε μια απονενοημένη και καθαρά υποδαυλιζόμενη από την εθνικιστική λαίλαπα κίνηση. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρατάσσει τον στρατό της στα σύνορα ενώ οι Μεγάλες Δυνάμεις προχωρούν σε ναυτικό αποκλεισμό της Κρήτης. Σε αυτό το πλαίσιο και υπό το βάρος νέων δανείων που οφείλει να αποπληρώσει, η Ελλάδα πράττει το αδιανόητο: Επιτίθεται στους οθωμανούς οι οποίοι δεν φτάνουν νικητές στην Αθήνα απλώς και μόνο επειδή έχουν πολύ σοβαρότερα εσωτερικά προβλήματα να αντιμετωπίσουν. Ο «ατυχής πόλεμος» του 1897 επιταχύνει τα γεγονότα και η Ελλάδα, αφού πρώτα πληρώνει τέσσερα εκατομμύρια λίρες στην Υψηλή Πύλη ως πολεμικές αποζημιώσεις, υπάγεται για πρώτη φορά σε Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο. Σκοπός της επιτροπής του ΔΟΕ ο διακανονισμός του χρέους, και γνωστά του αποτελέσματα το μονοπώλιο σε αλάτι, σπίρτα, οινόπνευμα και φυσικά η εξόφθαλμη πλέον κατάργηση κάθε έννοιας εθνικής κυριαρχίας.
Τελευταία πτώχευση εκείνη του 1932. Στο διάστημα από την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου μέχρι την αρχή της δεκαετίας του ’30 η Ελλάδα έχει διπλασιάσει τα εδάφη της γονατίζοντας την από καιρό ξεδοντιασμένη οθωμανική αυτοκρατορία, ανακάμπτει οικονομικά χωρίς ωστόσο να επιτυγχάνει θετικά εμπορικά ισοζύγια, βιώνει τη μικρασιατική καταστροφή και ενώ αγωνίζεται να ορθοποδήσει, το Κραχ του 1929 καταφέρει το καίριο χτύπημα. Από τη Γουόλ Στρητ η Ύφεση περνάει τον ωκεανό και γίνεται ευρωπαϊκή κι επομένως παγκόσμια. Η χώρα απαγκιστρώνεται από τον κανόνα του χρυσού και συνδέεται με το δολάριο, τη στιγμή που η Αγγλία δεν παύει να επεμβαίνει στα εσωτερικά του κράτους προς όφελος των συμφερόντων των τραπεζιτών της και εσαεί δανειστών μας. Στην αυγή του 1932 ο Βενιζέλος υποτιμά το εθνικό νόμισμα αλλά ουδείς φαίνεται διατεθειμένος να δανείσει την Ελλάδα. Μοιραία , την 1η Μαΐου ο πρωθυπουργός κηρύσσει και επίσημα στάση πληρωμών και συνεπακόλουθα την Πέμπτη και τελευταία πτώχευση.
Την τελευταία πριν την επόμενη.
