Eπισκεφθήκαμε την έκθεση ‘Dali Cybernetics’ στο Κέντρο Πολιτισμού ‘Ελληνικός Κόσμος’
Ο Σαλβαδόρ Νταλί ήταν ένας από τους σημαντικότερους Ισπανούς ζωγράφους. Συνδέθηκε με το καλλιτεχνικό κίνημα του υπερρεαλισμού και αποτελεί έναν από τους πιο γνωστούς ζωγράφους του 20ού αιώνα και μια πολύ εκκεντρική φυσιογνωμία της σύγχρονης τέχνης. Η αίσθηση που έχει η πλειοψηφία των ανθρώπων γι΄αυτόν, είναι πως ήταν μια πολύ εξεζητημένη περσόνα, που κύριο στοιχείο του ήταν η πρόκληση, που, για κάποιον ‘περίεργο’ λόγο, γινόταν ανεκτή από το καθεστώς του Φράνκο στην Ισπανία (γι’αυτό και υπάρχουν πολλές ενστάσεις για την πολιτική του στάση) και που παράλληλα είχε την ευτυχία να συναστραφεί με πολλούς σπουδαίους καλλιτέχνες και επιστήμονες στη διάρκεια της ζωής του.
Προερχόμενος από μια αρκετά ευκατάστατατη οικογένεια, δεν αντιμετώπισε ποτέ προβληματισμούς για το μέλλον του και η μητέρα του, παρατηρώντας από μικρή ηλικία το οξυδερκές του πνεύμα, ήταν η πρώτη που τον έγραψε σε μαθήματα ζωγραφικής και τέχνης.
Ο ίδιος, φυσικά, απαρνιόταν τον τίτλο του ζωγράφου, λέγοντας χαρακτηριστικά: “Επειδή εγώ γίνομαι καμιά φορά ζωγράφος, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είμαι καλλιτέχνης. Το πραγματικό μου ενδιαφέρον είναι οι Κυβερνοεπιστήμες (Cybernetics), η Κβαντική Φυσική και η Βιολογία.”
Αυτή η φράση είναι και η πηγή που δημιούργησε την έκθεση ‘Dali Cybernetics’, που μετά από 2 σχεδόν χρόνια που περιόδευσε σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, ήρθε η στιγμή να επισκεφθεί και την Αθήνα. Χρησιμοποιώντας τόσο ‘συμβατικά’ μέσα, αλλά και τη σύγχρονη τεχνολογία, οι επιμελητές της μας ενημερώνουν πως θα κάνουμε ένα ταξίδι στο μυαλό μιας ιδιοφυΐας.
Η περιήγηση ξεκινά σιγά-σιγά με την πρώτη γκαλερί να εμφανίζει φωτογραφίες από την πρώιμη ζωή του στην Αμερική. Εδώ, υπάρχουν αναπαραγωγές έργων του και κείμενα για τη σχέση του Νταλί με τις επιστήμες.
Άξίξε πραγματικά ο χρόνος που αφιερώσαμε για να διαβάσουμε τις λεζάντες, ώστε να πάρουμε μια πρώτη αίσθηση για το πρόκεται να δούμε στη συνέχεια – υπάρχει η δυνατότητα να καθίσετε και να παρακολουθήσετε μια σύντομη ταινία, με πρωταγωνιστή τον ίδιο, γυρισμένη στη Νέα Υόρκη.
Αμέσως μετά, θα συναντήσετε μια αίθουσα που στο κέντρο της υπάρχει ένα σύγχρονο scanner, όχι σαν αυτά που γνωρίζουμε, αλλά ένα που ταιριάζει στις σκέψεις του Νταλί.
Θα παρετε ένα χαρτί με τυπωμένο το πορτραίτο της γυναίκας του, Γκαλά, και θα το ζωγραφίσετε όπως σας βγει – θα το τοποθετήσετε στο scanner και στην προβολή στο τοίχο, που ήδη υπάρχει ο πίνακας που γνωρίζουμε ως «Η Γαλάτεια των Σφαιρών, ο επεξεργαστής θα χρωματίσει το έργο με διαφορετικό χρωματισμό, αναδεικνύοντας την καλλιτεχνική σας πλευρά (η δική μου ήταν μάλλον συμβατική, σε σχέση με την πολύχρωμη που είχαν άλλοι επισκέπτες, καθώς ζωγράφισα το χαρτί στα χρώματα της συντρόφου μου και όχι με ό,τι κραγιόνι έβρισκα μπροστά μου).
Αμέσως μετά, είναι το καλύτερο μέρος ολόκληρης της έκθεσης – ένας αρκετά μεγάλος χώρος, γεμάτος με αναπαυτικά σκαμπώ, στα οποία καθίσαμε και γίναμε μάρτυρες μια παρουσίασης όλων όσων πραγματεύει η έκθεση, μέσα από μια τεχνική βιντεοπροβολής, ενώ τα αριστουργήματα του Νταλί πηγαίνουν κατά μήκος των τοίχων, κινούνται και μέσα, έξω, με τη συνοδεία μουσικής. Το πιο συναρπαστικό μέρος αυτού ήταν τη στιγμή που η προβολή έγινε 3D και μας ενημέρωσε ένα μήνυμα, πως ήρθε η στιγμή να τοποθετήσουμε τα γυαλιά 3D που μας έδωσαν στην είσοδο της αίθουσας.
Αποχωρώντας από την αίθουσα, μια νέα σειρα από φωτογραφίες και λεζάντες, που μας βοήθησαν ακόμη περισσότερο να καταλάβουμε τι είδους προσωπικότητα ήταν ο Νταλί και τελευταία στάση, το VR Room, όπου με τη χρήση των ειδικών αυτών συσκευών, έχεις τη δυνατότητα να κάνεις ένα πραγματικό ταξίδι στον κόσμο του, όπου βιώνεις μια εμπειρία που, ως παιδιά, θα τη θεωρούσαμε επιστημονικής φαντασίας, αλλά πλέον, με την πρόοδο της τεχνολογίας, είναι μέρος της ζωής μας. Εκεί, η εμπειρία ολοκληρώνεται, καθώς μέσα από το πρόγραμμα που ‘τρέχουν’ οι συσκευές, συμπληρώνεις όλα τα κενά, που μπορεί να σου άφησε η μέχρι τότε βόλτα σου και με έναν μαγικό τρόπο νιώθεις σαν να είσαι μέσα στο μυαλό του!
Στην έξοδο της έκθεσης, υπάρχει ένα μικρό, αλλά πλήρες “κατάστημα”, με αναμνηστικά από την έκθεση, σε πολύ λογικές τιμές, για όσους κρατάνε ενθύμια από τέτοιες επισκέψεις.
Βγαίνοντας από την αίθουσα, είχα μια ολοκληρωμένη άποψη για τον Σαλβαδόρ Νταλί – ήταν μια μοναδική προσωπικότητα, ένας άνθρωπος που είδε το μέλλον και προσπάθησε να καταλάβει ή ακόμη και να ενημερώσει τους γύρω του για αυτά που έρχονταν. Ανήσυχος μέχρι εκεί που δεν πάει άλλο, προσπάθησε με τα μέσα που διέθετε σε κάθε δεκαετία, να προχωρήσει την τέχνη βήματα παρακάτω και ομολογώ ότι, βλέποντας έργα του και διαβάζοντας τη χρονολογία που τα δημιούργησε, αισθάνθηκα κάπως “μικρός κι ασήμαντος”, γιατί πολύ απλά ο τύπος ήταν πολύ μπροστά απο την εποχή του και απίστευτη διάνοια.
Το κομμάτι της έκθεσης που μιλάει για την τέταρτη διάσταση του κόσμου και την αγωνία του να το δείξει μέσα από το έργο του, αλλά και το πώς θα γινόταν οι άνθρωποι να το αντιληφθούν και το πόσο θα άλλαζε την κοσμοθεωρία τους, με “έκαψε” λίγο, αλλά μου έδωσε και το κίνητρο να το ψάξω κάποια στιγμη, γιατί μου έμεινε η απορία για το τι εννοούσε λέγοντας “Ο χρόνος είναι η κατεξοχήν παραληρηματική και σουρεαλιστική διάσταση” (κατάλαβα ότι ο άνθρωπος κρατά στη μνήμη του κομμάτια του χρόνου που τα συνδέει με γεγονότα, αλλά ο χρόνος, ως διάσταση, περνά και χάνεται και αυτό που υπήρξε δεν θα μπορέσουμε να το ξαναζήσουμε, όποτε το αληθινό ρολόι βρίσκεται μέσα στο μυαλό μας, που αποθηκεύει την πληροφορία, αλλά σε μια δεύτερη ανάγνωση μήπως υπονοεί κάτι για την ύπαρξη ενός πιθανού παράλληλου σύμπαντος;).
Προσωπικά, απόλαυσα αυτήν την έκθεση και δεν κατάλαβα καθόλου πότε πέρασαν σχεδόν 90 λεπτά από τη στιγμή που μπήκαμε μέχρι την έξοδό μας. Σίγουρα αξίζει να την επισκεφθείτε και, αν έχετε μικρα παιδιά, το σύμπαν αυτού του ανθρώπου σίγουρα θα τα συναρπάσει! Φεύγοντας, είχα μαζέψει υλικό για σκέψη για τις επόμενες x εβδομάδες και ταυτίστηκα με μια φράση του: “Η μόνη διαφορά μεταξύ εμένα και ενός τρελού είναι πως εγώ δεν είμαι τρελός”!
Περισσότερα εδώ.
Θοδωρής Κ., Νοέμβριος 2024
