Είδαμε την παράσταση ‘ΡΙΧΑΡΔΟΣ ΙΙΙ*’ στο Σύγχρονο Θέατρο
Σκοτάδι βαθύ.
Ένα βουητό ακούγεται. Κάποιοι ήχοι. Ένα σπάσιμο.
Και ξαφνικά, μια έντονη δυνατή μουσική και φώτα. Σαν σε πάρτι, οι ηθοποιοί χορεύουν ξέφρενα με τα ποτήρια στο χέρι, ενώ στην κορφή μιας σκαλωσιάς, με ένα μικρόφωνο στο χέρι, κάποιος, εισάγει τους θεατές στην ιστορία… Είναι ο Ριχάρδος.
Η παράσταση ξεκινάει.
Όμως, δεν ξεκίνησε το Σαιξπηρικό έργο, αλλά η παράσταση ήταν μια πρόβα και ο Ριχάρδος, τελικά, είναι ο σκηνοθέτης της, ο οποίος κρατά για τον εαυτό του τον πρωταγωνιστικό ρόλο και δέχεται για ακρόαση υποψήφιους ηθοποιούς. Και είναι κι ένας ταλαντούχος νεαρός ηθοποιός, ο οποίος λαχταρά να του δοθεί ένας οποιοδήποτε ρόλος. Ικετεύει τον σκηνοθέτη, προσπαθεί να τον πείσει να του δώσει τον όποιο ρόλο και μια πρώτη ευκαιρία για να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα. Μοιάζει να τον πείθει. Υπακούει στις οδηγίες του σκηνοθέτη και τελικά παίρνει τον πρώτο του ρόλο. Θα κάνει έναν νεκρό. Τον νεκρό βασιλιά Ερρίκο.
Και οι πρόβες ξεκινούν…
Κι έχουμε τη συνθήκη, θέατρο μέσα στο θέατρο.
∞
Ο William Shakespeare, το 1593, γράφει το κλασικό πλέον θεατρικό έργο «Richard III», μέσω του οποίου απεικονίζεται η εγκληματική φιλοδοξία του Ριχάρδου να κατακτήσει την εξουσία.
Είναι η περίοδος όπου η Αγγλία, υπό τη βασιλεία του Εδουάρδου Δ’, διανύει μια περίοδο ειρήνης, μετά από τον εμφύλιο Πόλεμο των Ρόδων, μεταξύ των βασιλικών οίκων Γιορκ και Λάνκαστερ.
Όμως, ο σωματικά δύσμορφος μικρότερος αδελφός του βασιλιά, ο κατά σειρά δωδέκατος από τα δεκατρία παιδιά, έχει άλλα σχέδια, τα οποία με δόλο, πειθώ και ύπουλο τρόπο σκοπεύει να εκτελέσει κατά γράμμα. Ο Εδουάρδος, οι φυσικοί του διάδοχοι και όσοι ζούνε ευτυχείς γύρω του, πρέπει να εξοντωθούν και ο, διψασμένος για εξουσία, Ριχάρδος να ανέλθει στον θρόνο, ως ο μόνος ισχυρός. Για να επιτύχει αυτή του τη μακιαβελική φιλοδοξία, θα διαβάλλει ακόμη και τον αδελφό του, λέγοντας ένα ευφάνταστο ψέμα εναντίον του άλλου του αδελφού, δεν θα διστάζει να δώσει σπαθί ή δαχτυλίδι στην Άννα, ενώ έχει σκοτώσει τον άνδρα και τον πατέρα της, και τελικά να την κερδίσει με την υποκρισία του. Δεν θα διαστάσει να παντρευτεί την κόρη του αδελφού του, αφού πρώτα σκοτώσει τους αδελφούς της, έτσι ώστε η βασιλεία του να μη στέκει σε πόδια από γυαλί.
Διεφθαρμένος, ύπουλος και κακόβουλος, μπορεί να σερβίρει με τέχνη ανήκουστα ψεύδη, καταστρέφοντας κόσμο, ενώ την ίδια στιγμή παριστάνει τον άγιο και το θύμα.
Ένας εξουσιομανής βασιλιάς, ο οποίος πρεσβεύει ότι για να καταφέρεις έναν φόνο πρέπει να κρύβεις μέσα του έναν άλλο.
Το αμφιλεγόμενο ιστορικό πρόσωπο, Ριχάρδος ΙΙΙ, στα χέρια του Σαίξπηρ μεταπλάθεται ως ευφυής, βίαιος και τυραννικός, που με τον λόγο του μπορεί να σαγηνεύσει οποιονδήποτε, να τον χειραγωγήσει και να τον κάνει υποχείριό του, με στόχο να κατακτήσει την εξουσία, της οποίας τα γρανάζια τελικώς θα τον πολτοποιήσουν.
∞
Αυτό το θεατρικό έργο σήμερα η ομάδα Anima και η σκηνοθέτις Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη, σε ελεύθερη διασκευή του Ανδρέα Φλουράκη, το φέρνουν στη σκηνή του Σύγχρονου Θεάτρου, με έναν δικό τους ανατρεπτικό τρόπο, παρουσιάζοντας έναν σκηνοθέτη, ο οποίος, ενώ κρατά τον ομώνυμο πρωταγωνιστικό ρόλο, αναζητά νέους ηθοποιούς για να τον πλαισιώσουν.
Έτσι, δημιουργείται μια συνθήκη θεάτρου, μέσα στο θέατρο, στην οποία ο θεατής παρακολουθεί το Σαιξπηρικό έργο, «Ριχάρδος ΙΙΙ», και όσα συμβαίνουν κατά τη διάρκεια των προβών, αλλά και την πίεση, τις δυσκολίες και τις αγωνίες που αντιμετωπίζει ένας νεαρός ηθοποιός, τον οποίο παρενοχλεί συστηματικά ένας αυταρχικός και ακραίος σκηνοθέτης.
Όμως…
Αυτή η παράσταση κι όσα διαδραματίστηκαν εκεί αποτελούν πλέον μακρινό παρελθόν. Παρελθόν μεν, αλλά όχι ξεχασμένο. Απλά κουκουλωμένο με απελπισία…. Κι έτσι σήμερα, που οι συνθήκες διαμορφώνονται διαφορετικά, εκείνος ο νεαρός ηθοποιός, σαραντάρης πια, θα βρει το σθένος να πει, δημόσια και τη δική του ιστορία.
∞
Μια ιστορία που παρουσιάζεται εν είδει πρόβας, σε μια παράσταση με τον τίτλο «Ριχάρδος ΙΙΙ*», όπου ο αστερίσκος καταδεικνύει τις σκοτεινές ιστορίες κατάχρησης εξουσίας πίσω από τις κλειστές πόρτες των θεατρικών προβών. Ιστορίες που τον τελευταίο καιρό λαμβάνουν, όλο και συχνότερα, δημοσιότητα.
Δύο παράλληλες δραματουργικές τελέσεις, θα αναδείξουν το ζοφερό τοπίο στο οποίο δρουν οι κακοποιητές, ανά τους αιώνες. Και σε ένα τρίτο επίπεδο δραματουργίας, ο σαραντάρης πλέον ηθοποιός του τότε, χρόνια πολλά μετά, έρχεται αντιμέτωπος με τον νεαρό του εαυτό του, τον προκαλεί σε ξιφομαχία, προσπαθώντας έτσι να επουλώσει το παλιό, αλλά βαθύ τραύμα του, που ναι μεν δεν αιμορραγεί πια, αλλά ακόμη τον πονάει, μιας και είναι εκεί ανοιχτό, για πάντα, να του θυμίζει το τραυματικό του βίωμα.
∞
Ο Ανδρέας Φλουράκης, στην ελεύθερη διασκευή του Σαιξπηρικού έργου, πρωτοπορεί και συναρπάζει, έχοντας εμπιστευτεί τη σκηνοθεσία και τη δραματουργική επεξεργασία στην ευρηματική και χαρισματική Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη, με την υποστήριξη της δραματολόγου Ξένιας Γεωργοπούλου, όπου με σεβασμό στο κείμενο, δημιουργούν μια παράσταση, η οποία σφραγίζει τα θεατρικά δρώμενα. Η πρωτότυπη μουσική του Κώστα Νικολόπουλου, έντονη, ταρακουνάει τα σωθικά, ενώ την ακολουθούν οι χορογραφίες και η κίνηση της Σοφία Μαρτίου. Τα αφαιρετικά σκηνικά, που δημιουργούν εικονικούς χώρους και τα κοστούμια που δίνουν στοιχεία της τότε εποχής, αλλά και του σήμερα, αποτελούν δημιουργίες της Χαράς Κονταξάκη, ενώ οι υποβλητικοί φωτισμοί υπογράφονται από τον Γιώργο Αγιαννίτη.
Ο Ορέστης Τζιόβας, είτε ως πανούργος, μηχανορράφος Ριχάρδος είτε ως δόλιος σκηνοθέτης, είναι μαγικός. Ξεδίπλωσε όλο το εύρος της ερμηνευτικής του δεινότητας, σε μια υποδειγματική ερμηνεία, ως ανελέητος, σακάτης, ιντριγκαδόρος, τρομακτικός, σαγηνευτικός, γλοιώδης, μηχανορράφος, όπου, με το ιδιαίτερο ταλέντο να πείθει, κάνει συνένοχους και συμμέτοχους ακόμη και τα θύματά του και ίσως και τους θεατές.
Ο Γιώργης Παρταλίδης, που ερμηνεύει τον νεαρό, γεμάτο όνειρα, ηθοποιό, ο οποίος παράλληλα «δοκιμάζεται» στους θεατρικούς ρόλους του νεκρού βασιλιά, του Μπάκιγχαμ, του πρίγκιπα και του πολίτη, είναι ένας ηθοποιός της νέας γενιάς, πολλά υποσχόμενος, κατέχει το ταλέντο και τα εργαλεία για να μπαίνει σε όλους τους ρόλους του με ευχέρεια και συνέπεια.
Η Ντένια Ψυλλιά, ως Άννα, ιερωμένη, φάντασμα, η Μαρία Καρακίτσου στον ρόλο της βασίλισσας Ελισάβετ, χήρας του αδελφού του, ο Γιώργος Δεμελίδης, ως Μπάκιγχαμ, πολίτης, υπηρέτης, τσιράκι, φάντασμα, ο Δημήτρης Καραβιώτης, ως Βασιλιάς Εδουάρδος, Πολίτης, Δήμαρχος, φάντασμα, ο Σπύρος Κυριαζόπουλος, ως ο σαραντάχρονος άντρας, και η Δανάη Τάγαρη, ως δημοσιογράφος, κινούνται γύρω από τον κακόθωρο, εκμαυλιστή Ριχάρδο, σε ομόκεντρους κύκλους, αποτελώντας ταυτόχρονα θύματα και συνεργούς του, στην πορεία ανέλιξής του στον θρόνο, αποτελώντας μια καλοκουρδισμένη θεατρική ομάδα.
∞
Σε έναν κόσμο χωρίς συνείδηση και ηθικούς φραγμούς, έναν κόσμο που καταρρέει, στον αέναο κύκλο εξουσίας, αποκαλύπτεται η κενότητα κι ο εκχυδαϊσμός.
Ο αποκρουστικός και σκευωρός Ριχάρδος και η ιστορία του αποτελούν το έναυσμα και την αφορμή για να εκφραστεί σήμερα η ομάδα Anima και με μια λοξή ματιά να υπενθυμίσει σε όλους εμάς τα μορφώματα που ζούνε και βασιλεύουν, εκεί όπου υπάρχει η αναλγησία ενός ισχυρού.
Μια παράσταση για τα παιχνίδια εξουσίας. Και τότε και τώρα. Είτε είσαι βασιλιάς, είτε προϊστάμενος, είτε απλά έχεις τον έλεγχο του άλλου. Ο ισχυρός έναντι του αδύναμου. Και τα ΜΜΕ στον δικό τους ρόλο (ανάλογα με την περίσταση), σε μια προσπάθεια διαμόρφωσης της κοινής γνώμης.
Μια παράσταση, που η δραματουργία της από το πρώτο της λεπτό σε έχει πάρει μαζί της. Που αμέσως σε κερδίζουν η ελεύθερη διασκευή, η σύλληψη για την απόδοση της επί της ουσίας πολιτικής καταγγελίας (θέατρο μέσα στο θέατρο), οι ερμηνείες, η σκηνοθεσία, η μουσική, τα φώτα, τα κοστούμια. Μια παράσταση όπου το κλασικό Σαιξπηρικό έργο αντιμετωπίζεται με μια σύγχρονη ματιά και έρχεται και κουμπώνει απόλυτα στο σήμερα. Στο σήμερα της εξουσιαστικής βίας, της χειραγώγησης, της υποκρισίας, των φανφαρονισμών, της αναλγησίας, των καιροσκόπων και των νάρκισσων. Και της «απελπισίας, στης οποίας την αγκαλιά πρόκειται να πεθάνεις». Μια παράσταση υψηλών αξιώσεων, για ένα απαιτητικό κοινό.
Περισσότερα εδώ.
Έλενα Χατζοπούλου, Μάιος 2024
