Είδαμε την παράσταση ‘Democracy’ στο Θέατρο Σταθμός
«Δημοκρατία». Ετυμολογικά, η λέξη προέρχεται από τα συνθετικά «Δήμος» (το σύνολο ή η συνέλευση των ανθρώπων που έχουν πολιτικά δικαιώματα) και «Κράτος» (από το ρήμα «Κρατέω», δύναμη, εξουσία, κυριαρχία). Η Δημοκρατία είναι δηλαδή η εξουσία εκείνη, η οποία πηγάζει από τον λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντά του. Οι αποφάσεις λαμβάνονται μέσω της ψηφοφορίας (εκλογές ή δημοψηφίσματα), όλοι είναι κοινωνικά ίσοι, συμμετέχουν στα κοινά κι έχουν την ελευθερία της έκφρασης. Ο όρος Δημοκρατία επινοήθηκε στην Αθήνα, το 508 π.Χ., από τον Κλεισθένη, που είναι και ο πρώτος ιδρυτής της Δημοκρατίας, μετά την τυραννία του Πεισίστρατου και αναπτύχθηκε από τον Περικλή, κατά τον χρυσό αιώνα των Αθηνών.
«Democracy». Με τη λατινική γραφή του όρου επιλέγει να τιτλοφορήσει την παράστασή του, ο σκηνοθέτης και ηθοποιός, Ένκε Φεζολλάρι, βραβευμένος, το 2013, στο WinterFestival του Σαράγιεβο, για τη σκηνοθεσία στη «Λίστα» της Κλαίρης Λιονάκη.
Η παράσταση με τον τίτλο «Democracy», ανεβαίνει, μεταμεσονύκτια, στο Θέατρο Σταθμός, όπου οι εξαιρετικοί Βάνα Πεφάνη, Vefi Redhi, Χρήστος Καρασαββίδης και Ένκε Φεζολλάρι, αναζητούν τη Δημοκρατία από τα χρόνια του Περικλή έως τις ημέρες μας. Και την αναζητούν συζητώντας, ανταλλάσσοντας απόψεις, θύμησες, γνώσεις, άλλοτε με πικρό χιούμορ, άλλοτε με θυμό κι άλλοτε με πόνο.
Από τη μετάφραση αποσπασμάτων του Πελοποννησιακού Πολέμου, του Θουκιδίδη (Άγγελος Σ. Βλάχος, εκδ. Εστία), στα διαμορφωμένα, σύμφωνα με τη δραματουργία, κείμενα (Βάνα Πεφάνη, Vefi Redhi, Χρήστος Καρασαββίδης και Ένκε Φεζολλάρι) και με την καθοδήγηση της Ακαδημαϊκής Συμβούλου, Έφης Καρακάντζα, το «Democracy», διασχίζει τους αιώνες, ψάχνοντας την αλήθεια της έννοιας του όρου.
∞
«Μια φορά κι έναν καιρό, ένα άλογο κι ένα ελάφι, ήταν εχθροί. Κάποια στιγμή το άλογο πήγε να ζητήσει βοήθεια από τον άνθρωπο, προκειμένου να σκοτώσει το ελάφι. Ο άνθρωπος συναινεί, αλλά με τον όρο να του βάλει χαλινάρια και σέλα. Όταν το άλογο πέτυχε τον σκοπό του, ζήτησε από τον άνθρωπο να το απαλλάξει από όσα το είχε ζέψει. Όμως, ο άνθρωπος του απάντησε ότι το προτιμάει έτσι όπως είναι: ζεμένο και σελωμένο». (Μύθος Αισώπου, στο «Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες», των Steven Levitsky και Daniel Ziblatt, εκδ. Μεταίχμιο).
Με αυτήν την ιστορία, η Βάνα Πεφάνη ξεκινάει την αναζήτηση της Δημοκρατίας. Ακολουθούν ημερομηνίες ιστορικών γεγονότων, χωρίς την απαραίτητη χρονολογική σειρά. Είναι ιστορικά, πια, γεγονότα που συντάραξαν τις χώρες στις οποίες συνέβησαν, αλλά κι επηρέασαν και τον υπόλοιπο κόσμο. Από την εκτέλεση των Ceauşescu της Ρουμανίας με 28 σφαίρες, στην Ιπποκράτους το 2008 και στη δολοφονία του Αλέξη, στον Λένιν του 1917 και στη Ρώσικη Οκτωβριανή Επανάσταση, στον Ισπανικό εμφύλιο, στην Κούβα του 1959, στο Πολυτεχνείο του 1973, στις οικονομικές πυραμίδες του 1997 στην Αλβανία και πίσω στον Περικλή και στο καθήκον, αλλά και στην απόφαση του 1920 να φτιαχτούν μνημεία για τον Άγνωστο Στρατιώτη. Μόνο που ο κάθε σκοτωμένος στρατιώτης δεν είναι άγνωστος για τη μάνα του και για τους δικούς του.
Ήρθε η ώρα να κεράσουν και τυροπιτάκια. Έχει κι ένα κουτί με κουλουράκια, για όποιον θέλει. Κερνάει ο Ένκε Φεζολλάρι, ενώ ρωτάει το κοινό σχετικά με τη Δημοκρατία. Δεν πήρε απαντήσεις…
Και με αμείωτο ρυθμό ξανά, αναφέρονται στον λοιμό των Αθηνών, στον πατερούλη Χότζα στην Αλβανία, στη bella mafia της Ιταλίας, ενώ είναι μια καλή ευκαιρία για να δοθεί και η συνταγή για το αυθεντικό ιταλικό cannoli. Κι έρχεται και το 1998, με την παραπομπή του Clinton στο δικαστήριο για την ανάρμοστη σχέση που είχε, ενόσω το Ιράκ βομβαρδίζεται. Φυσικά, γίνεται μνεία και στον Χίτλερ και στη δημοκρατία του, ενώ ακούγεται η Μελίνα στον λόγο της κατά της χούντας, η ομιλία του Obama στο Ίδρυμα Νιάρχος και γίνεται αναφορά στη Merkel, αλλά και στον συγγραφέα White.
Και τέλος τίθεται το ερώτημα σχετικά με το ποιος είναι ο καλός πολίτης. Ποια να είναι άραγε τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ο καλός πολίτης;
∞
Μια παράσταση στην οποία τα προσωπικά βιώματα και οι δυσάρεστες αναμνήσεις των πρωταγωνιστών της, εμπλέκονται με ιστορικά γεγονότα, ενώ τα ηχητικά ντοκουμέντα δημιουργούν συνειρμούς και θύμισες σε όσους τα έχουν ζήσει. Η καταλυτική επίδραση της Δημοκρατίας του Περικλή διαμόρφωσε την πολιτική ιστορία του κόσμου, μιας και λειτούργησε ως πρότυπο κι έτσι ορίστηκαν οι θεσμοί και δημιουργήθηκαν αρχές, αξίες και ιδανικά.
Και σήμερα;
«Δημοκρατία: ένας σωρός από λέξεις, ο οποίος μεγαλώνει όσο μεγαλώνω», αντί να συμβεί το αντίθετο και να μπορέσουν οι λέξεις να τακτοποιηθούν και να μην είναι ατάκτως ειρημένες.
Η Δημοκρατία ηττήθηκε πολλές φορές, στο διάβα του χρόνου, όμως σε αυτήν ευτυχώς ζούμε…
Περισσότερα εδώ.
Έλενα Χατζοπούλου, Νοέμβριος 2023
