Είδαμε την παράσταση ‘Ατυχές πήδημα ή Παλαβό πορνό’ στο ΠΛΥΦΑ
Το 2021, ένας άγνωστος στο ευρύ κοινό Ρουμάνος σκηνοθέτης, ονόματι Radu Jude, με την ταινία του “Babardeala cu bucluc sau porno balamuc” (Ατυχές πήδημα ή παλαβό πορνό, στη γλώσσα μας), που είχε υπογράψει και το σενάριο, κερδίζει τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου. Η προβολή της στα μέρη μας, αργότερα, έφερε αρκετό κόσμο στις αίθουσες, αφού το βραβείο λειτούργησε ως εξαιρετική διαφήμιση. Οι αντιδράσεις του κοινού ήταν διφορούμενες, με τη μεγαλύτερη μερίδα να αναγνωρίζει πως, μέσα από την ιστορία του, ο δημιουργός έκανε ένα αιχμηρό σχόλιο για τη σύγχρονη κοινωνία και τον τρόπο που λειτουργεί. Επίσης, σε κείμενο κινηματογραφικού συντάκτη, τότε, είχε γραφτεί πως το τρίτο μέρος του φιλμ είχε μια έντονη θεατρικότητα και εύκολα θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για να διασκευαστεί το σενάριο σε θεατρικό έργο. Δεν γνωρίζω αν οι συντελεστές της παράστασης που παίζεται στο ΠΛΥΦΑ, και ειδικότερα η Κατερίνα Παπαναστασάτου, που επιμελήθηκε τη “μετατροπή” του, είχαν γνώση αυτού, όμως αποδείχτηκε μια εξαιρετική ιδέα!
Για τους μη γνωρίζοντες την υπόθεση, εν τάχει: Νεαρή δασκάλα δημοτικού σχολείου αποφασίζει με τον σύζυγό της να κινηματογραφήσουν κάποιες προσωπικές στιγμές. Όταν το κινητό του συζύγου παρουσιάζει μια βλάβη, αυτός αποφασίζει να το πάει για επισκευή σε μη εξουσιοδοτημένο κατάστημα, που διασφαλίζει και την προστασία του περιεχομένου της συσκευής. Την επόμενη μέρα, το ιδιωτικό βίντεο βρίσκεται ανηρτημένο σε σελίδα με ερωτικό περιεχόμενο για ενήλικες, απ’ όπου κάποιος το κατεβάζει και το διανείμει στα κινητά των μαθητών του σχολείου, αλλά και των γονέων και κηδεμόνων τους. Μετά από αυτό το γεγονός, οι θορυβημένοι γονείς συγκαλούν μια διαδικτυακή συγκέντρωση και, εν συνεχεία, μια συνέλευση στο σχολείο για να αποφασίσουν τι θα πράξουν με τη δασκάλα, που σκανδάλισε και έθιξε την υπόληψη του σχολείου και όλων των εμπλεκομένων (δηλαδή γονείς, κηδεμόνες, παιδιά).
Αυτός είναι και ο σκηνικός χώρος που διαδραματίζεται η παράσταση – ένα γραφείο στο οποίο κάθεται, εν είδει εδώλιου, η δασκάλα και μέσα στο κοινό βρίσκονται οι γονείς που συμμετέχουν στη συνέλευση-δικαστήριο. Η ιστορία είναι προσαρμοσμένη στην ελληνική πραγματικότητα και στοιχεία της ταινίας που συναντάει κανείς, στο δεύτερο μέρος από τα τρία μέρη της, παρουσιάζονται ως διαφάνειες σε έναν πίνακα σαν αυτούς που έχουν οι σχολικές τάξεις. Στη συγκέντρωση αυτή, οι γονείς δηλώνουν πως θέλουν να κρατήσουν ένα επίπεδο στη συζήτηση και να δώσουν την ευκαιρία στην δασκάλα να εξηγήσει τι έχει συμβεί και επίσης ότι τα κίνητρά τους δεν είναι επουδενί ανθρωποφαγικά. Αυτά όλα πηγαίνουν πολύ σύντομα περίπατο, καθώς οι διαφορετικές προσεγγίσεις μεταξύ των συμμετεχόντων, σε συνδυασμό με τα όποια προβλήματα κουβαλάνε και τις συντηρητικές καταβολές τους, μετατρέπουν σε ζούγκλα το μέρος, όπου ο καθένας φωνάζει το δικό του και προσπαθεί να επιβάλλει την άποψή του. Το κλείσιμο της παράστασης προσομοιάζει με αυτό της ταινίας, όπου δίνονται τρεις διαφορετικές εκδοχές για την τύχη της “κατηγορούμενης” δασκάλας.
Ο Σωτήρης Ρουμελιώτης αξιοποιεί στο έπακρο το ζωηρό και γρήγορο κείμενο, που δημιούργησε για την παράσταση η Κατερίνα Παπαναστασάτου, δίνοντας ένα κλιμακούμενα φρενήρη ρυθμό, που ακολουθείται από τους τρεις εκ των ηθοποιών, που καλούνται να ερμηνεύσουν όλους τους ρόλους των γονέων και των ανθρώπων του σχολείου (η δασκάλα παραμένει στη θέση της διαρκώς, παρατηρώντας το χάος γύρω της). Ο Άγγελος Ανδριόπουλος, η Ελένη Βαΐτσου και ο Σπύρος Σουρβίνος δημιουργούν τους ετερόκλητους χαρακτήρες του ιδιότυπου αυτού δικαστηρίου και, μέσα από αλληλομπινελικίκια, εκρήξεις, στερεοτυπικές εξάρσεις, αναλύσεις επί παντός επιστητού και συχνά άσχετου με την υπόθεση, αλλαγή συμπεριφορών, γυρίζουν τον καθρέφτη στο πρόσωπό μας για να αντιληφθούμε πόσο “δικό” μας είναι όλο αυτό που συμβαίνει επί σκηνής – βάζοντας τους ηθοποιούς μέσα στο κοινό την ώρα της συνέλευσης, ο σκηνοθέτης αυτόματα μας καθιστά και μέρος της παράστασης και, αφού λόγω τακτ δεν θα διαμαρτυρηθούμε για ό,τι ακραίο ακουστεί, με κάποιον τρόπο γινόμαστε συνένοχοι-συμμέτοχοι (το λες και υπέροχο!). Η Ελένη Δαφνή, ως δασκάλα-κατηγορούμενη, δίνει με σαφήνεια μια ηρωίδα που προσπαθεί αρχικά να καταλάβει γιατί ακριβώς την κατηγορούν και, σε δεύτερο χρόνο, να εξηγήσει τα αυτονόητα στον όχλο, πράγμα αντικειμενικά απίθανο, και δικαίως κερδίζει τη συμπάθεια του κοινού.
Η παράσταση βλέπεται πολύ ευχάριστα και γελάσαμε πάρα πολύ (παρότι μάλλον για δάκρυα είναι όλο το θέμα). Το σημαντικό στοιχείο της είναι ότι σου πετάει κατά πρόσωπο τον μικρό φασίστα-ούγκανο που κάπου παραμονεύει μέσα σου ή κατά καιρούς εμφανίζεται και καθαρίζει για εσένα, όταν “οι συνθήκες το απαιτούν”, αποφεύγοντας κάθε σχόλιο διδακτικού χαρακτήρα και χωρίς να κρίνει κανένα από τα πρόσωπα του έργου για τις πράξεις τους – αυτό το αφήνει σε εσένα αποκλειστικά, για το σπίτι…
Ήταν μία από τις στιγμές που αισθανθήκαμε διπλή χαρά – και επειδή δεν διαψεύστηκαν οι προσδοκίες μας και γιατί το απολαύσαμε και είχαμε θέμα να συζητάμε δυο μέρες μετά!
Υ.Γ. 1 Την ταινία μέχρι σήμερα δεν την έχω δει!
Υ.Γ. 2 Γιατί οι άνθρωποι φτιάχνουν sex tapes;
Περισσότερα εδώ.
Θοδωρής Κ., Νοέμβριος 2025
